Çocukluğumuzda bilgimizi sınamak için klasik bir bilmece sorarlardı: “Çarşıdan aldım bir tane, evde açtım bin tane. Bil bakalım bu nedir?” Cevabını ezberlediğimiz nar, günümüzde sağlık için olmazsa olmaz meyvelerden biri haline geldi. Kabuğu rengârenk, kimi zaman açık sarı, kimi zaman kahverengi desenli, hafif çatlamış, her biri bir kiloya yakın, gizemli tadı, akla ziyan faydaları ile neredeyse yok satan, karaborsaya düşen önemli bir meyve oldu. İster tanelerini yiyerek tüketin, ister suyunu sıkarak için. Özellikle lezzet düşkünlerinin sofralarından eksik etmediği nar ekşisi ile de nar, pek çok derdin devasıdır.
Hatay’da nar üretimi her geçen gün anlaşılan değeri nedeniyle artarken, nar ekşisi, Antakya künefesi gibi tanınan bir ürün, tanınan bir marka konumuna geldi.
Son yıllarda toplumumuzun sağlık için olmazsa olmaz meyveleri arasına giren nar, tadı, yetiştiği coğrafya, rengi ve büyüklüğü ile değişik sınıflara ayrılıyor. Hicaz narı, Kara Memet narı, çekirdeksiz nar, Zincik narı tanınan isimlerden bazılarıdır.
Hatay’ın köylerinde tamamen organik tarımla yetiştirilen narlar özenle seçilir. Yağmur değdikten sonra çatlayan veya yeterince büyümeyip küçük kalan ve ekşimsi narlar toplanarak nar kırıcısı olarak çalışacak ekibe verilir. Ellerde küçük oklavalar, büyük teşt veya kazanların başında bekleyen kadınlar, ikiye kesilmiş narları döverek tanelerin dökülmesini sağlar.
Nar ekşisi yapmak çok basit fakat bir o kadar da uğraştırıcıdır. Uğraştıran şey ise, narın tanelerini ayıklamaktır. Nar ekşisi hazırlayanların en çok yorulduğu konu ise nar tanelerini, üzerindeki zarlardan ve nar kabuğundan temizlemek olsa gerek. Bu nedenle narların tanelere ayrıştırılmasında çoluk çocuk, konu komşu birlikte çalışılır, mükemmel bir dayanışma örneği ile narlar ezilmeye ve suyu çıkartılmaya hazır hale getirilir.
Temiz bez veya pamuklu çuvallar içinde ezilen veya mengenelerde sıkılan narın suyu süzgeçten, tülbentten geçirilerek büyük kazanlarda yakılan orta ateşte kaynatılmaya başlanır. Büyük tahta kepçeyle karıştırılan nar suyu, belli bir kıvama (reçel kıvamına) geldikten sonra soğuması için bir kenara bırakılır. Kıvamı, kepçedeki nar suyunun akma uzunluğu ile göz kararıyla yapılır. Genelde bakır, kalaylı kazanlarda veya ailenin kendi ihtiyacı için daha küçük toprak kaplarda kaynatılır. Hazır olan nar ekşisi, küplerde saklanır. Yemeklerde, salatalarda, dolma, sarma, lahana sarması, pancar, ızgara balık sosu olarak tüketilir.
100 kilo nardan kıvamına göre 5 ile 10 kilo arasında kaliteli nar ekşisi elde edilir. Piyasada satılan ucuz nar ekşisi ile köylerde tüketilenler arasındaki fark, ekşinin kıvamından kaynaklanmaktadır. Kaliteli nar ekşisi, mümkün olduğunca cam şişe veya toprak kapta saklanır. Tüketim alışkanlığına göre dört nüfuslu bir aileye iki kilo nar ekşisi bir yıl yeter.
Hatay’da önemli bir ekonomik gelir kaynağı olan nar ekşisinin en kaliteli ve pahalı olanı koyu renkli, şişeden zor dökülen kıvamdaki, hiçbir katkı maddesi kullanılmadan yapılan nar ekşisidir. Bu nedenle az üretilir, ancak fiyatı da piyasadaki diğer nar ekşilerinin neredeyse iki – üç katıdır.
Nar, nar ekşisi ve nar suyunun faydaları hakkında gün geçmiyor ki bilim dünyasından yeni bir bilgi çıkmasın. Belki de artık bilmeceyi şöyle sormak gerek: “Çarşıdan aldım bir tane, devası bin tane.”
Gösterilen sonuç sayısı: 3
